Sumo không đơn thuần là môn võ dùng để tranh tài, ở đó còn thể hiện những nét văn hóa, tín ngưỡng truyền thống của người Nhật.
Sumo ra đời cách nay 1.500 năm trên tinh thần là một môn đấu vật thể
hiện sức mạnh. Sau đó, người ta dùng nó trong nghi lễ bói toán để dự
đoán xem vụ mùa có bội thu hay không. Đến thế kỷ 18, sumo phát triển
thành một hình thức giải trí quần chúng rất được yêu thích. Ngày nay,
sumo không chỉ gói gọn trong các cuộc tranh tài dành cho những võ sĩ
chuyên nghiệp mà còn được xem như môn thể thao rèn luyện tinh thần và
sức khỏe cho các em nhỏ.
Những năm gần đây, người nước ngoài cũng rất quan tâm đến sumo. Số
lượng võ sĩ sumo chuyên nghiệp người ngoại quốc không ngừng gia tăng.
Hai võ sĩ có thân hình đồ sộ, mỗi người khoảng hơn 100 kg, đang lao
vào nhau và cố sức quật ngã đối phương là hình ảnh nổi tiếng trong môn
võ Sumo của Nhật Bản. Theo qui định, hai võ sĩ sumo thi đấu trong một
vòng tròn, ai đẩy được đối thủ ra khỏi vòng hoặc làm cho bất kỳ một bộ
phận trên người đối thủ, trừ lòng bàn chân, chạm đất sẽ giành chiến
thắng. Trên khán đài, khán giả đủ mọi thành phần, lứa tuổi, từ trẻ nhỏ
đến các bậc cao niên, từ đàn ông cho đến phụ nữ … cuồng nhiệt cổ vũ cho
cuộc đấu.
Võ đài thi đấu của các võ sĩ sumo được gọi là Dohyo với đường kính
4,55 mét. Vòng tròn được bện bằng rơm khô nằm lọt thỏm bên trong cái bệ
cao hình vuông làm từ đất sét trộn với cát. Bên trên võ đài dohyo là mái
che treo Tsuriyane được thiết kế cầu kỳ. Mái che mô phỏng theo kiến
trúc của mái đền Thần Đạo. Điều này thể hiện sức ảnh hưởng mạnh mẽ của
tín ngưỡng Thần Đạo trong sumo.
Võ đài đúng qui tắc phải được thiết kế dựa trên 3 yếu tố cơ bản mang
tính biểu tượng như sau: mái che treo tsuriyane hình tam giác, võ đài
dohyo có hình tròn và phần bệ của võ đài hình vuông Võ đài sumo là không
gian linh thiêng tượng trưng cho một ngôi đền Thần đạo.
Trong 1 trận đấu, sự thắng bại của mỗi võ sĩ được định đoạt rất
nhanh. Mỗi trận đấu sumo thường chỉ kéo dài vài giây đến 1 phút. Võ sĩ
được xem là chiến thắng khi đẩy đối phương ra khỏi vòng tròn dohyo hoặc
quật ngã đối phương xuống sàn đấu.
Trọng tài trong trận đấu sumo được gọi là Gyoji. Ngoài nhiệm vụ phân
định thắng thua, trọng tài còn chủ trì các nghi thức Thần đạo liên quan
đến trận đấu.
Cũng như các đấu sỹ, trọng tài cũng có nhiều cấp bậc, cấp cao nhất
gọi là Tate-gyoji. Những trọng tài ở cấp bậc này mặc trang phục truyền
thống giống như các vị thầy tu trong Thần Đạo. Khi điều khiển một trận
đấu, tay phải trọng tài cầm 1 cây quạt gỗ, trên thắt lưng giắt 1 chiếc
dao găm.
Võ sĩ sumo chuyên nghiệp được gọi là Ozumo. Danh sách thể hiện đầy đủ
tên của từng võ sĩ và cấp bậc của họ được gọi là Banzuke. Banzuke được
trình bày theo quy tắc rõ ràng, tên của những võ sĩ có cấp bậc cao nhất –
tức những Yokozuna – nằm ở hàng trên, viết bằng chữ to, in đậm trong
khi tên của những võ sĩ cấp bậc thấp nhất – những Jonokuchi – nằm ở hàng
dưới, viết bằng chữ nhỏ, nét mảnh. Bảng danh sách banzuke được công bố
trước khi giải đấu bắt đầu khoảng 2 tuần.
Mỗi năm, tại Nhật Bản, người ta tổ chức 6 giải đấu sumo chuyên
nghiệp. Mỗi giải đấu kéo dài trong khoảng 15 ngày. Đối với các võ sĩ
sumo, các giải đấu này rất quan trọng, nếu võ sĩ nào giành chiến thắng
trong nhiều vòng đấu của mỗi giải, cấp bậc của họ sẽ được nâng lên,
ngược lại nếu không giữ được phong độ họ sẽ bị hạ bậc.
Trước khi trận đấu bắt đầu, trọng tài cầm một chiếc quạt giấy đưa ra
trước mặt và xướng to tên của hai võ sĩ bằng giọng ngâm đặc biệt. Hai võ
sĩ được xướng tên bước lên võ đài, tiến vào vòng tròn dohyo, họ cùng
thực hiện một số nghi thức bắt buộc. Trước tiên, cả hai thực hiện tư thế
ngồi xổm, họ dang rộng hai cánh tay và bàn tay mở ra chứng tỏ không có
mang vũ khí. Kế đến là nghi thức Shikiri, tức chuẩn bị giao chiến. Hai
võ sĩ đứng đối diện nhau rồi khom lưng thấp xuống, dùng nắm tay cung lại
thành quyền chống xuống mặt đất tại vạch trắng phân chia ranh giới của 2
võ sĩ trên sàn đấu. Mắt họ nhìn thẳng về phía đối phương.
Sau nghi thức Shikiri, hai võ sĩ đứng lên bước ra khỏi vòng tròn
dohyo. Họ dùng muối rải khắp sàn đấu với ý nghĩa xua đuổi ma quỷ và
chứng minh mình trong sạch.
Tiếp theo là nghi thức Tachi Ai, tức chạm mặt. Đó là lúc hai võ sĩ
ngồi xổm, tay cung lại, mắt nhìn thẳng vào mặt nhau. Trong tích tắc, cả
hai chợt đứng lên và lao vào nhau giao chiến. Ðây là hình thức mở màn
cho trận đấu mang tính đặc trưng của môn Sumo. Bởi lẽ, hai võ sĩ không
cần đợi hiệu lệnh từ trọng tài mà họ tự quyết định giao chiến sau khi đã
chuẩn bị tinh thần và tư thế qua nghi thức Shikiri.
Để chiến thắng, các võ sĩ cần phải vật ngã đối thủ xuống đất hay đẩy
đối thủ ra khỏi vòng tròn trên võ đài. Khi thi đấu, võ sĩ chỉ được phép
kéo dây đai mawashi quanh bụng của đối phương, không được phép kéo dây
đeo quanh háng. Đối với những võ sĩ có thành tích đặc biệt trong trận
đấu, sau khi giành chiến thắng họ sẽ nhận tiền thưởng từ tay trọng tài
ngay trên sàn đấu.
Tìm hiểu thêm:
du học nhật bản
